Pochodzenie nazwy wsi Szynwałd

Drukuj

 

Pieczęć wsi Szynwałd na dokumencie z 1798 r. Widnieje na niej napis - SCHYNWALD i duże, rozłożyste drzewo, z kilkoma mniejszymi z tyłu

 

Nazwa wsi pochodzi prawdopodobnie od niemieckich słów Schön Wald, czyli piękny las, gdyż w przeszłości teren Szynwałdu oraz najbliższej okolicy porastała puszcza, która w wyniku akcji osiedleńczej została częściowo wykarczowana. W XIV w. kasztelan krakowski Spycimir zakładał wokół Tarnowa nowe wsie, sprowadzając do nich ludność niemiecką, stąd też nazwa niemiecka. Potwierdzeniem tej hipotezy może być nazwa sąsiedniej wsi - Zalasowa, czyli - za lasem.

Pierwsza historyczna informacja o miejscowości pochodzi z 1344 r., kiedy to król Kazimierz Wielki potwierdza Spycimirowi przywileje odnoszące się do Tarnowa i wsi przyległych, wśród których był również Szynwałd. W dokumencie tym widnieje nazwa Sonwald siue Mnych. Odnośnie tej nazwy o. Kazimierz Plebanek przedstawił hipotezę, że: Już we wczesnym średniowieczu istniała tu osada. Wiemy, że w IX/X w. okolice Tarnowa wchodziły w skład państwa Wiślan. Państwo Wiślan znalazło się w zasięgu działalności świętych Cyryla i Metodego, którzy już w IX w. przynieśli na te ziemie chrześcijaństwo. W istniejącej osadzie mógł prowadzić akcję ewangelizacyjną jakiś zakonnik, mnich. Mogła istnieć pustelnia... stąd nazwa Mnych.

Istnieje jeszcze trzecia hipoteza odnosząca się do nazwy wsi, którą przytacza o. Stanisław Stańczyk: (...) nazwa ta pochodzi od "siny wał", rzekomo do mgieł unoszących się ponad wsią, zwłaszcza w porze wiosennej i jesiennej. Ponadto najwyższe wzniesienie na pograniczu Szynwałdu, Zalasowej Zwiernika i Łęk nazywało się Sinogóra.

 

Na przestrzeni wieków, nim na dobre ukształtowała się obecna nazwa - Szynwałd, w dokumentach zapisywano różne jej wersje. Po raz pierwszy pojawiła się ona w 1542 r. w piśmie krakowskiego biskupa Piotra Gamrata. Gwarowa wersja nazwy to - Synwołd.

  • 1344 r. - Sonwald siue Mnych
  • 1350 r. - Szinwald
  • 1352 r. - Sinwald
  • 1353 r. - Szunwald
  • 1356 r. - Synwald
  • 1416 r. - Schonwald, Schönwald
  • 1441 r. - Szynwald, Sthynwald
  • 1447 r. - Szyndwald
  • 1448 r. - Szynwal
  • 1530 r. - Szinwald
  • 1542 r. - Szynwałd

 

Centrum Szynwałdu na mapie Królestwa Galicji i Lodomerii tzw. mapie Miega (1779-1783) - występuje na niej nazwa Schynwald

 

W przeszłości nazwy: Schönwald, Schönnvalde, Szynwałd występowały kilkanaście razy na terenie kraju, głównie na Śląsku, Pomorzu i w dawnych Prusach Wschodnich.

Obecnie w Polsce jeszcze dwie miejscowości noszą nazwę Szynwałd:

 

 

 

 

Źródła

  1. Archiwum Diecezjalne w Tarnowie: Akta lokalne wsi Szynwałd.
  2. Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie, t. 2, 1284-1506, wydane przez Z. L. Radzimińskiego i B. Gorczaka, Lwów 1888.
  3. Europe in the XVIII. century [dostęp: 12.11.2020] <https:/./mapire.eu/en/map/europe-18century-firstsurvey[...]>.
  4. Madeja Magdalena, Gmina Skrzyszów i jej krajobraz w świetle nazw terenowych, Szynwałd 2014.
  5. Monumenta Poloniae Vaticana, t. 2, Acta Camerae Apostolicae, vol. 2, 1344-1374, Kraków 1913.
  6. Plebanek Kazimierz, Szynwałd. 650-lecie dziejów wsi i parafii, Szynwałd 1994.
  7. Rejestr TERYT [dostęp: 19.01.2020] <http://eteryt.stat.gov.pl/eTeryt/[...]>.
  8. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części [dostęp: 19.01.2020] <http://isap.sejm.gov.pl/[...]>.
  9. Stańczyk Stanisław, Żal mi tego ludu. Ks. Prałat Aleksander Siemieński 1851-1939. Proboszcz w Szynwałdzie 1885-1939, Tuchów 1989.
  10. Staszewski Józef, Nazwy geograficzne na obszarze Polski. Próba syntezy, "Przegląd Geograficzny" 1956, t. 28, z. 1.
  11. Urzędowe nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych, t.15, Powiat tarnowski i powiat miejski Tarnów, województwo krakowskie, [b.m.] 1964.

 

 

........................